تعریف و تشخیص اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD). ,

اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD)، نوعی اختلال عصبی – رشدی است، که الگوی با دوامی از بی توجهی و یا بیش فعالی را شامل می شود. نشانه های ADHD به راحتی در موقعیتهای اجتماعی و تحصیلی آشکار هستند.
اختلال ADHD, نوع نقص توجه
طبق ملاک های تشخیصی DSM-5 برای این اختلال اگر فردی ملاکهای رفتاری بی توجهی بدون ملاکهای بیش فعالی- تکانشگری را حداقل به مدت ۶ ماه برآورده کرده باشند، متخصصان بالینی آنها را مبتلا به «ADHD عمدتاً بی توجه»، تشخیص می دهند.
اختلال ADHD, نوع : عمدتاًبیش فعال – تکانشگر

اما اگر فرد ملاک و الگوهای رفتاری بیش فعالی – تکانشگری را برآورده کرده باشد ولی ظرف ۶ ماه گذشته ملاکهای بی توجهی را نداشته باشند، متخصصان بالینی آنها را « عمدتاًبیش فعال – تکانشگر » تشخیص می دهند.
اختلال ADHD, نوع مختلط» یعنی کمبود توجه و بیش فعالی
اگر فردی هر دو مجموعه ملاکها را حداقل برای مدت ۶ ماه برآورده کرده باشد، در آن صورت وی را مبتلا به « نوع مختلط» یعنی کمبود توجه/ بیش فعالی تشخیص می دهند.
دیگر نشانه های اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی در مدارس
*کارهایی مانند درس خواندن، که توجه مداوم میطلبد را دوست ندارند. در طول سالهای تحصیلی، کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است نمرات کمتر، مشکلات انضباطی مکرر و نیاز به قرار گرفتن در کلاسهای آموزش ویژه را داشته باشند. کودکان بیش فعال دامنه توجه بسیار محدودی دارند و به همین علت نمی توانند تمرکز لازم را حین درس خواندن داشته باشند. این کودکان جزئیات را فراموش و وسایل شخصی خود را مکرر گم میکنند.
*رفتار و اعمال روانشناختی مثل خشونت و طغیانگری، ناسازگاری، لجبازی، دعوا، رفتارهای تکانشی و بد خلقی به کرات در آنها دیده می شود.
*کودکان بیش فعال، بسیار پرتحرک اند و نمی توانند یک جا آرام بنشینند. این کودکان عجول بوده و نمیتوانند در صف بایستند. به عبارت دیگر رعایت نوبت برای آنها مشکل است. آنها علاوه بر ناآرامی بسیار زیاد، نوعی اضطرار و اجبار برای خرابکاری نیز دارند. آنان اشیا را می شکنند یا پرتاب می کنند.
*همچنین کودکان بیش فعال کنجکاوی بسیار از خود نشان می دهند و نه تنها اسباب بازیهایشان را خراب می کنند، بلکه هر چیزی را که در دسترس آنها باشد به نوعی دستکاری می کنند. این کودکان به سرعت حواسشان پرت می شود و به کوچکترین محرک بیرونی واکنش نشان می دهند.
*از لحاظ اجتماعی، کودکان بیش فعال تأثیر مثبت قابل توجهی بر دیگران نمی گذارند و مرتب مورد انتقاد قرار می گیرند. آنها اعتماد به نفس پایینی دارند و به دلیل دقت پایین، اغلب دچار اشتباه می شوند و انتقاد دیگران را نسبت به خود برمیانگیزانند. غلب از دستورالعملها پیروی نمی کنند. معمولاً حرف و تذکر یادشان میرود و باید حرفی، چندین بار برای آنها تکرار شود.

• اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی در نوجوان و بزرگسالان

*زمانی پژوهشگران و متخصصین بالینی، تصور می کردند که نشانه های بیش فعالی در نوجوانی کاهش می یابند، اما اکنون می دانند که افراد مبتلا به ADHD همچنان در نوجوانی و بزرگسالی این نشانه ها را تجربه می کنند و انجمن روانپزشکی آمریکا نیز این موضوع را تأیید کرده است.
*نوجوانان مبتلا به بیش فعالی می توانند دامنه گسترده ای از مشکلات رفتاری، تحصیلی و میان فردی داشته باشند. این مساله مشکلاتی را برای آنها در روابطشان با والدین، معلمین، مربیان و دوستان، ایجاد می کند.
* اعمال تکانشی در افراد دچار اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی زیاد مشاهده می شود یعنی اول عمل می کنند و کار را انجام می دهند بعد ممکن است فکر کنند و در نهایت اگر عمل مناسب نباشد پشیمان می شوند.
*آنها گرایش دارند خیلی ناپخته باشند، با والدین خود دچار تعارض می شوند، مهارتهای اجتماعی بسیار ضعیفی دارند و به فعالیتهای مخاطره آمیز نطیر سوء مصرف مواد مخدر، آمیزش جنسی محافظت نشده و رانندگی بی باک می پردازند.
اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) یکی از رایج ترین و عمومی ترین اختلالهای رفتاری و مشکلات روانشناختی کودکان است.امروزه از میان اختلالات دوران کودکی،توجه زیادی از طرف متخصصین،معلمان و والدین به اختلال نقص توجه /بیش فعالی شده است. برای مثال در طی دهه ی گذشته این اختلال یکی از گسترده ترین اختلالات کودکی بوده که میزان مراجعه به مراکز درمانی از سایر اختلالات دیگر بیشتر بوده است. در خصوص توجه فراوان به موضوع می توان گفت اختلال نقص توجه بیش فعالی برای بسیاری از دانش آموزان مشکلات قابل توجهی را ایجاد می کند و بر عملکرد تحصیلی،شناختی،اجتماعی،هیجان و خانوادگی آنان وسپس در بزرگسالی بر عمل کرد شغلی و خانوادگی آنها تأثیر می گذارد.تشخیص و مداخله ی زود هنگام اختلال نقص توجه/بیش فعالی به شناخت و درمان بسیاری دیگر از اختلالات همبود همچون اختلال نا فرمانی مقابله ای،اختلال سلوک،ناتوانی های یادگیری و مشکلات تحصیلی کمک می کند.
بی توجهی: شش تا (یا بیشتر) از علائم بی توجهی زیر حداقل به مدت شش ماه به درجاتی که غیرانطباقی و ناهماهنگ با سطح رشدی است دوام داشته است:

1. غالبا از توجه کافی به جزئیات درمی ماند یا سایر فعالیت ها اشتباهات ناشی از بی دقتی مرتکب می شود.
2. غالبا از حفظ توجه بر روی تکالیف یا فعالیت های مربوط به بازی ها ناتوان است.
3. غالبا به نظر می رسد وقتی مستقیما با او صحبت می شود گوش نمی دهد.
4. غالبا دستورالعمل ها را کامل اجرا نمی کند. کار درسی، وظایف و تکالیف محیط کار را تکمیل نمی کند (نه به دلیل رفتار مقابله ای یا نفهمیدن دستورات)
5. غالبا در سازماندهی تکالیف و فعالیت ها ناتوان است.
6. از تکالیفی که نیازمند فعالیت ذهنی مستمر است اجتناب می کند، نفرت دارد یا در اقدام به آن مردد است (مثل کاردستی در مدرسه یا تکالیف خانگی)
7. غالبا اشیاء لازم برای انجام تکالیف و فعالیت ها را گم می کند (مثل تکالیف درسی، مداد، کتاب یا وسایل آموزشی)
8. محرک های برونی غالبا حواسش را به آسانی پرت می کند.
9. در فعالیت های روزمره غالبا فراموشکار است.
10. غالبا دست ها و پاهایش بی قرار است و روی صندلی وول می خورد.
11. غالبا در کلاس یا جاهای دیگری که انتظار می رود شخص نشسته باقی بماند صندلی خود را ترک می کند.
12. در جاهایی که مناسبتی ندارد می رود یا از در و دیوار بالا می رود (در نوجوانان و بزرگسالان ممکن است محدود به احساس ذهنی بی قراری باشد).
13. غالبا در اشتغال بی سر و صدا به فعالیت های تفریحی و بازی ناتوان است.
14. غالبا در حال حرکت است و به نظر می رسد موتوری به حرکتش وامی دارد.
15. غالبا زیاد حرف می زند.
16. غالبا قبل از این که سؤال تمام شود جواب هایی می پراند.
17. غالبا در انتظار کشیدن برای نوبت ناتوان است.
18. غالبا حرف دیگران را قطع کرده یا مداخله می کند (مثلا خود را در مکالمات یا بازی ها داخل می کند).