نظریه ی شناختی یادگیری دیوید آزوبل: یادگیری معنی دار ,

             نظریه ی شناختی یادگیری دیوید آزوبل: یادگیری معنی دار
دیوید آوزوبل (۲۵ اکتبر ۱۹۱۸ – ۹ ژوئیه ۲۰۰۸) روانشناس، مربی و محقق آمریکایی بود که در زمینه هایی مانند روانشناسی قومی و زمینه یادگیری کار می‌کرد. وی در سال ۱۹۱۸ در بروکلین، نیویورک متولد شد و تمام عمر خود را در ایالات متحده با کار در دانشگاه ها و مراکز درمانی مختلف گذراند.
دل مشغولی اصلی آزوبل یادگیری معنی دار کلامی کمک به معلمان در ارایه اطلاعات، بخصوص اطلاعات جدید به شکلی معنا دار و کارآمد است. او به ویژه به طرح مفهوم پیش سازمان دهنده پرداخته که با استفاده از آن معلمان می‌توانند در جذب اطلاعات جدید به دانش آموزان یاری رسانند. او همچنین به رشد ساختار شناختی دانش آموزان که سازماندهی اطلاعات را بر عهده دارند پرداخته است .
به اعتقاد آزوبل یادگیری معنی دار با آنچه از قبل آموخته شده است ارتباط دارد. چنانچه یادگیری معنی دار باشد، قادریم آن را تبدیل کنیم و در موقعیت های تازه آن را به کار گیریم. این در حالی است که یادگیری طوطی وار به رشد ساختار شناختی مورد نیاز که بتوان به اتکای آن یادگیری را در موقعیت های جدید به کار گرفت، منجر نمی‌شود.
ه طور کلی ساخت شناختی به دانش های کلی و عمده فرد در یک زمینه بخصوص علمی و تحصیلی دلالت می‌کند. بنابراین نظریه ساخت شناختی به صورت یک هرم فرضی درست شده است که در آن کلی ترین مسایل و مفاهیم در راس هرم قرار دارند و مفاهیم و مطالبی که از کلیت و جامعیت کمتری برخوردارند در میانه هرم و بیشترین مقدار اطلاعات جزئی و دانش واقعیت های مشخص در قاعده این هرم واقعند.
معنی به وجود نوعی قرینه یا معادل ذهنی در ساخت شناختی وابسته است. یعنی وقتی که مفهومی قابل ارتباط دادن با مفاهیاست که از پیش در ساخت شناختی فرد وجود دارند آن مفهوم معنی دار است به سخن دیگر مطالب معنی دار به مطلب یاد گرفته شده قبلی مربوط می‌شوند، در حالی که مطالب غیر معنی دار یا مطالبی که به صورت طوطی وار آموخته می‌شوند به طور پراکنده و بدون ارتباط با یکدیگر در ذهن انباشه می‌شوند. شانک (۲۰۰۰) به نقل از سیف گفته است یادگیری زمانی معنادار است که مطالب جدید مطالب قبلا آموخته شده را گسترش و یا تغیییر دهند. بنابراین تجربه های قبلی تعیین می‌کنند که یادگیری برای دانش آموزان معنی دار است یا نه ؟
به طور کلی، در نظریه آزوبل یادگیری معنی دار از برقراری ارتباط بین مطالب تاره و مطالب قبلا آموخته شده ایجاد می‌شود
شمول های آزوبل
شمول عبارت است از مربوط ساختن مفهومی تازه به مفهومی که از پیش در ساخت شناختی وجود داشته است .
شمول اشتقاقی: وقتی که مطلب تازه مورد بخصوصی از مطالب موجود در ساخت شناختی است. به عبارتی دیگر وقتی مطلب تازه آنقدر به مطالب ساخت شناختی شباهت دارد که می‌توان آنرا مستقیما بخش مشتق شده ای از مطالب ساخت شناختی دانست این یادگیری را شمول اشتقاقی می‌نامند.
شمول همبستگی: وقتی که مطلب تازه مورد بخصوصی از مطالب و مفاهیم موجود در ساخت شناختی نباشد، یادگیری آن مطلب از طریق شمول همبستگی انجام می‌گیرد
شمول زوالی: عبارت است از زوال هویت و استقلال مطالب یاد گرفته شده بر اثر مرور زمان. به اعتقاد آزوبل نقش شمول زوالی کاستن از بار حافظه و افزایش کارایی سازمان شناختی است. این روند زوالی بخصوص در مورد مشمول کننده هایی که ناپایدار، مبهم و یا کم ارتباط هستند و یا در مورد آن دسته از مطالب یادگیری که قدرت تمیز چندانی ندارند یا به خوبی آموخته نشده اند اتفاق می‌افتد.
پیش سازمان دهنده :پیش سازمان دهنده مجموعه ای از مفاهیم مربوط به مطالب یادگیری است که پیش از آموزش در اختیار یادگیرندگان گذاشته می‌شود. یعنی یک مفهوم کلیدی است که پایه یادگیری مطالب بعدی را تشکیل می‌دهد. در کل می‌توان گفت که سازمان دهنده مطلبی کلی تر و متمایزتر از مطالب مورد نظر در خود درس است که با طرح آن ذهن فراگیر آمادگی لازم را برای جذب مطلب جدید آماده می‌کند. بنابراین پیش سازمان دهنده باید انتزاعی تر و وسیع تر از مطلب مورد نظر باشد. باید توجه کرد که پیش سازمان دهنده مطلوب آن است که با مطلب جدید فاصله زیادی نداشته باشد ؛ زیرا در صورت دور بودن سازمان دهنده ارتباط لازم بین آن و مطلب مورد نظر به وجود نمی‌آید و یادگیری معنی دار تحقق پیدا نمی‌کند.
پیش سازمان دهنده توضیحی: ا ز این نوع پیش سازمان دهنده در اغلب موقعیتها برای تشریح مطالب جدید استفاده می‌شود و معمولا شامل مفهوم های عام است که مفهوم ها و اندیشه های فرعی جدید در سایه آن فهمیده می‌شوند. برای مثال پیش از آنکه به بررسی هنجارهای مشخص در فرهنگ پرداخته شود باید به معرفی این اندیشه که هر فرهنگی هنجارهای خاصی دارد پرداخت.
پیش سازمان دهنده تطبیقی: از این نوع پیش سازمان دهنده در ارتباط با مطالب نسبتا آشناتر سود جسته می‌شود. از این نوع پیش سازمان دهنده برای کاوش درباره مفهوم های جدید در ارتباط با مفهوم هایی که در ساختار شناختی موجود حاضرند استفاده می‌شود. برای مثال اگر دانش آموزان جمع را یاد گرفته باشند می‌توانند از فهم روابط میان اعداد در یادگیری تفریق استفاده کنند.
مراحل تدریس الگوی پیش سازمان دهنده :
مرحله اول: ارائه پیش سازمان دهنده
هدفهای درس را مشخص کنید. پیش سازمان دهنده را ارایه دهید. ویژگی های اصلی سازمان دهنده را بیان کنید.
مرحله دوم: ارائه مطلب مورد نظر
مطلب مورد نظر را ارایه کنید. توجه فراگیر را حفظ کنید. ارتباط سازمانی مطلب را با پیش سازمان دهنده آشکار سازید.
مرحله سوم: تحکیم سازمان شناخت
از شاگردان بخواهید ویژگی های اصلی مطالب آموزشی جدید را بیان کنند. از شاگردان بخواهید ارتباط مطالب جدید را با پیش سازمان دهنده توضیح دهند.

تهیه و تنظیم دکتر قوام

نقص توجه و بیش فعالی

می بینم و یاد می‌گیرم